Volg ons op Facebook, Instagram of Twitter

Facebook Instagram Twitter

Het onderzoek

Bodemleven onderzoekt de Limburgse bodem met de hulp van 1.000 burgerwetenschappers, slimme Internet of Things technologie en een flinke portie thee…

Hoe onder­zoeken we je bodem?

Duik mee in de wetenschap

De wereld onder het maaiveld is diverser dan alle andere soortengroepen op onze planeet. Van kleine insecten tot micro-organismen als bodembacteriën en schimmels: ze zijn ongelofelijk belangrijk voor het leven op aarde. Ze helpen planten groeien, hergebruiken koolstof en houden op die manier de natuurlijke cyclus in stand.

Toch zijn er nog veel vragen over deze wondere wereld. Een van de belangrijkste vragen die wetenschappers zich stellen: wat zegt het aanwezige bodemleven over de kwaliteit en toestand van de bodem? Met Bodemleven duiken we in de Limburgse ondergrond om hier een antwoord op te vinden.

Wat houdt het onderzoek in?

Tea-bag index

Het uitgangspunt voor Bodemleven is een onderzoek dat Teabag-index genoemd wordt: een methode die wereldwijd gebruikt wordt om bodemleven te meten. We rollen dit nu voor het eerst op grote schaal in Limburg uit.

Elke deelnemer ontvangt een meetpakket met daarin twee verschillende soorten theezakjes: een setje met rode thee en een setje met groene thee. Deze theezakjes begraaf je in de bodem van je tuin en laat je daar drie maanden zitten. De fijne mazen in de netjes van de theebuiltjes laten toe dat microben – de bacteriën en schimmels in je bodem – de theeblaadjes kunnen bereiken en ervan beginnen te eten.

De twee theesoorten trekken in de bodem verschillende micro-organismen aan. De groene thee staat model voor gemakkelijk verteerbare organisch stof in je bodem. In een bodem met een rijk en actief bodemleven is deze thee na 2-3 maanden helemaal verteerd. Hieruit berekenen we de stabilisatiefactor: hoeveel materiaal is er nog overgebleven. De rode thee, rooibos, staat symbool voor moeilijker verteerbaar plantenmateriaal, zoals stukjes hout. De microben hebben meer moeite om dit te verteren, en na drie maanden is de afbraak hiervan nog maar net begonnen. Dit leert ons iets over de afbraaksnelheid.

Na drie maanden graven de deelnemers de theezakjes terug op. Ook nemen ze een bodemstaal.  Wetenschappers van UHasselt gaan vervolgens aan de slag met de analyse. Door 1.000 deelnemers dezelfde thee te geven, hebben we een gestandaardiseerde methode in handen om de invloed van jouw tuinonderhoud, het aanwezige bodemleven, de bodemcondities (vocht, hoeveelheid nutriënten, temperatuur,..) en klimaat op de afbraaksnelheid te meten.

DNA-analyse

Pak een handje aarde uit je tuin, en het is moeilijk om het verschil tussen de verschillende soorten bodemleven te zien. Zelfs met een loep of microscoop blijven de kleinste soorten verborgen. Recentelijk werd een nieuwe techniek ontwikkeld om aan de hand van het DNA van bodembacteriën de geheimen van de bodems te ontdekken en gemeenschappen van micro-organismen te bestuderen. Het is deze techniek die we binnen Bodemleven ook gaan toepassen op de bodemstalen uit de Limburgse tuinen.

We bekijken de belangrijkste spelers van het bodemleven met de nieuwste technologieën op basis van DNA-karakterisatie. Zo komen we erachter wat er precies in jouw tuinbodem leeft en kijken we of dit aanwijzingen oplevert over wat bepaalde bodems bijvoorbeeld vruchtbaarder maakt dan andere. De DNA-analyse van het bodemleven koppelen we aan de gegevens die we halen uit de bodemstalen van de deelnemers. Hiermee bepalen we onder andere de hoeveelheid voedingsstoffen, organische koolstof en de PH-waarde in de bodem.

De invloed van weer en tuinonderhoud

We kijken ook naar omgevingsfactoren en de invloed daarvan op het bodemleven. Wat is de temperatuur van de bodem in deze drie maanden geweest? Is er veel neerslag gevallen, of was het juist droog? Om dit te kunnen achterhalen, installeert elke deelnemer een slimme bodemsensor bij de ingegraven theezakjes: een miniweerstationnetje dat verbonden is met het Internet of Things netwerk van Orange Belgium.
Deze sensor meet elke 15 minuten de temperatuur in de bodem, aan het oppervlak en in de lucht. Ook registreert hij de aanwezige hoeveelheid bodemvocht. Al deze data wordt een keer per dag via het IoT-netwerk verzonden naar de database van de onderzoekers. Vanuit daar wordt deze informatie ook doorgezet naar het online dashboard van de deelnemers, die daar de metingen kunnen meevolgen.
We schotelen onze deelnemers ook vragenlijsten voor om te achterhalen hoe zij doorgaans hun tuin onderhouden. Zo krijgen we zicht op bijvoorbeeld het gebruik van meststoffen, water, verluchting en pesticides, en hun invloed op de afbraaksnelheid van de thee.

Het resultaat

Het eindresultaat van het onderzoek is een ongekend gedetailleerde bodemkaart van Limburg, die veel informatie bevat over de kwaliteit en activiteit van het Limburgse bodemleven. Bovendien krijgen we meer inzichting de werking van het microbacteriële gemeenschap en welke factoren ervoor zorgen dat deze floreren. Deelnemers ontvangen een persoonlijk eindrapport met resultaten van hun bodemstaalanalyse en een overzicht van het aanwezige bodemleven. Ook ontvangen ze tips om hun tuinbodem en het leven in die bodem in topconditie te houden.

De data worden na afloop geïntegreerd in Databank Ondergrond Vlaanderen van Departement Omgeving. Zo worden ze (geanonimiseerd) ter beschikking gesteld voor verder onderzoek.